پیام شیعه | Shia

آیا خاتم بخشی علی (ع) با حضورِ قلب در نماز ، منافات دارد

مخالفین شیعه سعی دارند تا با القاءِ شُبهه درباره ی آیه ی ولایت ( 55 مائده ) ، بزرگترین دلیلِ قرآن بر امامتِ علی (ع) را انکار نمایند .

👈 شبهه ای که ابتدا از طریق فخر رازی و سپس وهابیونِ معاصر مطرح می گردد عبارت است از ( پارادوکس و تضادِ خاتم بخشی علی (ع) در نماز ، با حضور قلبِ او  در عبادت ) ، البته اغلب به داستان بیرون کشیدن تیر از پای ایشان نیز استناد می کنند .

اکنون به شبهات مزبور براساس منابع معتبر اهل سنت پاسخی مستدل داده و قضاوت را به مخاطبینِ فهیم و منصف ارجاع می دهیم .

داستان جعلی کشیدن تیر از پای علی (ع) در حال نماز ، برای اولین بار در قرن هفتم توسط فخر رازی مطرح شده و متأسفانه به تَبَعِ او ، ابتدا در کتاب کشف الیقین علامه حلی ( متوفای 726 ق) و سپس در ( ارشاد القلوب ، انوار نعمانیه ، المناقب المرتضویه ، منهاج البراعة ) آمده ، اما بدلیل اینکه در هیچ کدام از منابع مزبور سندی برای آن ذکر نشده ، فلذا قابلِ استناد و احتجاج نیست .

در صحیح بُخاری و صحیح مُسلِم که از معتبرترین منابعِ اهل سنت می باشند ، روایت شده که ابو قتاده می گوید : پیامبر (ص) را مشغول نماز خواندن دیدم ، در حالیکه اُمامه ( فرزند خردسال زینب ) بر دوش ایشان بود و هنگامیکه به سجده می رفت او را به زمین می گذاشت و وقتی می خواست برای قیام بلند شود ، دوباره او را بر روی شانه ی مبارکش می گذاشت .

📚(( صحیح بخاری حدیث 516 )) (( صحیح مسلم  حدیث 543))

👈برای مشاهده سند ، اینجا کلیک کنید . 👉

حاکم نیشابوری نیز که از محدثان بزرگ اهل سنت است ، روایت کرده که  پیامبر (ص)  در حالِ نماز ، یک مرتبه حسن (ع) و بار دیگر حسین (ع) را بر شانه ی مبارکش می گذاشت . و در روایت  دیگر نیز نقل کرده که سجده ی نمازِ ایشان ( در نماز جماعت ) طولانی تر از حد معمول شد ، لذا وقتی علتِ آن را از محضرش سئوال کردند ، پیامبر (ص) فرمودند : فرزندم حسین (ع) در حال سجده بر پشت من قرار گرفت و من برای اینکه حالِ خوشِ کودکانه اش را بهم نزنم ، سجده ام را طولانی کردم .

حاکم نیشابوری در ادامه به صحیح بودن هر دو حدیث ، تصریح کرده .

📚(( المستدرک علی الصحیحین ج 3 ص 181-183))

👈برای مشاهده سند ، اینجا  کلیک کنید . 👉

کسانی که خاتم بخشی علی (ع) در رکوع نماز مستحبی را در تضاد با مقاماتِ عالیه ی بندگی و حضور قلب در نماز ، قلمداد می کنند ، احادیثِ صحیحِ فوق که از معتبرترین منابع حدیثِ آنها در خصوصِ پیامبر (ص) نقل شد را چگونه توجیه خواهند کردآیا درباره ی رسول اکرم (ص) نیز می توانند ( معاذ الله ) بگویند که در نمازهایش حضور قلب نداشته

در صحیح مُسلم که از معتبرترین منابع اهل سنت است روایت شده که پیامبر (ص) در نماز جماعت ، خطاب به مأمومین فرمودند :

أَيُّهَا النَّاسُ ، إِنِّي إِمَامُكُمْ ، فَلَا تَسْبِقُونِي بِالرُّكُوعِ وَلَا بِالسُّجُودِ ، وَلَا بِالْقِيَامِ وَلَا بِالِانْصِرَافِ ، فَإِنِّي أَرَاكُمْ أَمَامِي وَمِنْ خَلْفِي ثُمَّ قَالَ : وَالَّذِي نَفْسُ مُحَمَّدٍ بِيَدِهِ ، لَوْ رَأَيْتُمْ مَا رَأَيْتُ لَضَحِكْتُمْ قَلِيلًا وَلَبَكَيْتُمْ كَثِيرًا

یعنی : ای مردم ، در رکوع و سجده بر من پیشی نگیرید ، زیرا من شما را نه تنها از جلو ، بلکه از پشتِ سَر نیز می بینم .

📚(( ترجمه صحیح مسلم ج 1 ص 430 ))

👈برای مشاهده سند ، اینجا کلیک کنید . 👉

این سخن  پیامبر (ص)  ، کنایه از چشمِ ملکوتی و سعه ی وجودی ایشان است که نماز ، مانع از احاطه ی ولائی حضرتش به مُلک و ملکوت و توجه به حالِ مأمومین ، نخواهد شد و  همین مقام نیز برای علی (ع) به حکم اتحاد ولائی و  نوری با رسول اکرم (ص) ، ثابت است . اما این معارفِ عالیه را چه داند آنکه اُشتُر می چراند . 

از طریق شیعه نیز روایت شده که امیرالمومنین (ع) ،خطاب به یکی از اصحابِ خود بنام ( رُمَیله ) فرمودند :

( يَا رُمَيْلَةُ لَيْسَ يَغِيبُ عَنَّا مُؤْمِنٌ وَ لَا مُؤْمِنَةٌ فِي مَشَارِقِ الْأَرْضِ وَ مَغَارِبِهَا إِلَّا وَ هُوَ مَعَنَا وَ نَحْنُ مَعَهُ كَذَا )

👈 هيچ مؤمنى در شرق و غربِ عالم از نظرِ ما پنهان نيست .👉

📚(( بحار الانوارج26 ص 140 و ارشاد القلوب ج 2 ص 282))

آلوسی که از مفسران مشهور اهل سنت است شعر زیبائی را از قول ابن جوزی در مورد عدمِ تزاحمِ خاتم بخشی علی (ع) با حضور قلبِ ایشان در نماز ، نقل کرده که ترجمه ی آن بشرح ذیل می باشد :

نوشيد و به دیگران نیز می نوشاند ، و این مَستی ، هرگز او را از توجّه به ساقی و از مردم ، غافل نمي سازد . زیرا مَستیِ او در اختيارِ اوست ، تا جايي كه توانسته همانند انسان هاي هوشيار عمل كند ؛ پس او در تجمیعِ حالاتِ مختلف با یکدیگر و جمعِ صفاتِ أضداد ، يگانه و مُنحصر به فرد است .

📚(( تفسیر روح المعانی ج 6 ص 169))

👈برای مشاهده سند ، اینجا  کلیک کنید . 👉

برگرفته از دروس امام شناسی سید رضا نوعی (حکیم )

(( آیه ی ولایت از نگاه اهلِ سُنَّت))
((إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللَّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ آَمَنُوا الَّذِينَ يُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَيُؤْتُونَ الزَّكَاةَ وَهُمْ رَاكِعُونَ.))

ترجمه : ولی شما فقط خدا، پیامبر و مؤمنانی هستند که نماز را به پا داشته، در رکوع زکات می‌دهند. ( سوره مائده آيه 55 )
نه تنها شیعه بلکه اغلبِ عُلَمای اهلِ سنت ،شأنِ نزولِ آیه ی فوق که به آیه ی ولایت ، مشهور می باشد را ،ماجرای بخشیدنِ انگشتری توسطِ علی (ع) در نماز به سائل ، می دانند .
در این خصوص ذیلاً به نَقلِ دو روایت از منابع اهل سنت و یک روایت از طریق شیعه ، اکتفاء می کنیم :
طبراني كه مُحدثانِ بزرگ اهل سنت می باشد از زيد بن حسن از جدش از عمار نقل مي كند كه اميرالمؤمنين (ع) در حال ركوع ، مشغول خواندن نماز مستحبي بود و انگشترش را از انگشتش درآورد و به سائل داد و اين قضيه به نبي مُكرَّم خبر داده شد و  آنگاه بر پیامبر اکرم (ص )  اين آيه نازل شد:
فقرأها رسول الله صلي الله عليه وسلم ثم قال من كنت مولاه فعلي مولاه.
بعد از اين كه ، آيه ی فوق نازل شد و آنرا بر مردم قرائت كرد ، پیامبر (ص ) فرمود: هر کس که من مولای اویم ، علی (ع) مولای اوست .

📚((المعجم الأوسط، ج 6، ص 218 و مناقب علي بن أبي طالب ( ع ) وما نزل من القرآن في علي ( ع )، أحمد بن موسي ابن مردويه الأصفهاني، ص 235 و تخريج الأحاديث والآثار، الزيلعي، ج 1 ص 410 و الدر المنثور في التفسير بالمأثور، جلال الدين السيوطي، ج 2، ص 293 ، شواهد التنزيل لقواعد التفضيل، ج‏1، ص: 223))
بنابر این معلوم مي شود كه عبارت «من كنت مولاه» مخصوص واقعه ی غدير نيست بلکه در چند جای دیگر، رسول اکرم (ص) عبارتِ «مَن كُنتُ مولاه فَعَلِيٌّ مَولاه» را بیان فرموده است.
امام المشککین  فخررازی در تفسیر کبیرش (مفاتیح الغیب)، می نویسد : «این آیه در شأن علی (ع) نازل گشته است و عُلَما  بر این موضوع معتقدند که اَدای زکات در حالِ رکوع واقع نشده است مگر از علی(ع) »

📚(تفسیر کبیر مفاتیح الغیب ، ج 11، ص 30)
از "عمر بن خطاب" نقل شده که گفته است :

 (( وَاللهِ لَقَدْ تَصَدَّقْتُ بِاَرْبَعینَ خاتَماً وَ اَنَا راکِعٌ لِیَنْزِلَ فِیَّ ما نَزَلَ فی عَلِیِّ بْنِ اَبی طالِبٍ فَما نَزَلَ ))
ترجمه : به خدا سوگند! چهل انگشتر در حال رکوع داده‌ام تا در حق من نیز آنچه در حق علی بن ابی طالب نازل شده است، نازل شود؛ ولی نازل نشد .

📚((  نور الثقلین، ج1، ص648، ذیل حدیث 269؛ البرهان، ج2، ص 318، ذیل حدیث 3167 - بحارالانوار، جزء 35، صفحه  184)) 
از این سخن عمر معلوم می‌شود که او نیز به این فضیلت خاص حضرت علی علیه السلام اعتراف داشته است و چون نمی‌توانست این فضیلت را انکار نماید؛ لذا سعی می‌کرد او نیز صاحبِ فضیلتی مثل حضرت علیه السلام باشد که بنا به اذعان خودش ، اینگونه  نشد.

برو ای گدای مسکین ، دَرِ خانه ی علی زَن
که نگینِ پادشاهی ، دهد از کَرَم گدا را
برگرفته از تفسیر سوره مائده توسط سید رضا نوعی ( حکیم )